Jakie są pierwsze objawy autyzmu u dziecka i jak wygląda diagnoza?
Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym, które wpływa na sposób, w jaki dziecko postrzega świat i komunikuje się z otoczeniem. Objawy mogą być zauważalne już w pierwszych miesiącach życia, ale najczęściej stają się wyraźniejsze między 18 a 36 miesiącem życia. Wczesne rozpoznanie spektrum autyzmu jest kluczowe dla zapewnienia dziecku odpowiedniego wsparcia i terapii, dlatego rodzice i nauczyciele przedszkolni powinni znać pierwsze objawy autyzmu oraz procedurę diagnozy.
Pierwsze objawy autyzmu u dziecka
Rodzice często zastanawiają się, jak rozpoznać autyzm u dziecka i na co zwrócić uwagę. Autyzm objawy u dzieci mogą być różnorodne i zmieniać się wraz z wiekiem.
1. Zaburzenia komunikacji
- Brak lub ograniczony kontakt wzrokowy – niemowlęta z autyzmem mogą nie reagować na uśmiech rodzica lub nie śledzić wzrokiem obiektów.
- Opóźniony rozwój mowy – dziecko może później wypowiadać pierwsze słowa lub całkowicie unikać werbalnej komunikacji.
- Nietypowy sposób komunikacji – echolalia (powtarzanie słów bez ich rozumienia), brak gestów (np. nie wskazuje palcem).
2. Problemy w interakcjach społecznych
- Brak reakcji na swoje imię – dziecko może nie reagować, gdy ktoś je woła.
- Unikanie kontaktu z innymi dziećmi – autyzm u przedszkolaka często objawia się trudnościami w zabawie grupowej.
- Brak spontanicznej ekspresji emocji – dziecko rzadko okazuje radość, smutek czy zaskoczenie w odpowiednich sytuacjach.
3. Powtarzalne zachowania i ograniczone zainteresowania
- Sztywne rutyny – dzieci ze spektrum autyzmu często źle reagują na zmiany w codziennym planie.
- Nietypowe zainteresowania – np. fascynacja konkretnymi przedmiotami lub tematami.
- Stereotypowe ruchy – np. machanie rękami, kręcenie się w kółko, chodzenie na palcach.
4. Nadwrażliwość lub obniżona wrażliwość sensoryczna
- Silne reakcje na dźwięki, światło lub dotyk – dziecko może unikać głośnych miejsc lub nie tolerować pewnych faktur ubrań.
- Brak reakcji na ból – niektóre dzieci nie reagują na urazy lub temperaturę.
Jak wygląda diagnoza autyzmu?
Wczesna diagnoza autyzmu jest kluczowa dla skutecznej terapii. Proces ten obejmuje kilka etapów i wykorzystuje różne narzędzia diagnostyczne.
1. Obserwacja i wywiad z rodzicami
Pierwszym krokiem jest rozmowa z rodzicami na temat rozwoju dziecka. Rodzice są proszeni o opisanie zachowań swojego dziecka oraz odpowiedź na pytania dotyczące interakcji społecznych, komunikacji i zainteresowań.
2. Testy przesiewowe na autyzm dla dzieci
W przypadku podejrzenia spektrum autyzmu lekarz lub psycholog może zalecić wykonanie testu na autyzm dla dzieci. Najczęściej stosowane testy to:
- M-CHAT-R/F – narzędzie do oceny ryzyka autyzmu u małych dzieci.
- CSBS-DP – test oceniający wczesne umiejętności komunikacyjne.
3. Specjalistyczna diagnoza autyzmu ADOS-2
Najbardziej wiarygodnym narzędziem diagnostycznym jest ADOS-2 (Autism Diagnostic Observation Schedule – Second Edition). To standaryzowane narzędzie oceniające zachowanie dziecka w różnych sytuacjach społecznych.
Jak wygląda test ADOS-2?
- Przeprowadzany jest przez specjalistę (psychologa, psychiatrę, terapeutę).
- Dziecko wykonuje różne zadania, które pozwalają ocenić jego reakcje społeczne, komunikację i zachowania.
- Test jest dostosowany do wieku i poziomu rozwoju dziecka.
Po przeprowadzeniu ADOS-2 oraz innych badań, diagnozę potwierdza zespół specjalistów, w skład którego mogą wchodzić psycholog, pedagog specjalny, neurolog lub psychiatra.
Co zrobić po diagnozie?
Jeśli dziecko zostanie zdiagnozowane w spektrum autyzmu, kluczowe jest wczesne wdrożenie odpowiedniej terapii.
1. Terapia behawioralna i wsparcie psychologiczne
Najczęściej stosowane metody terapii to:
- Terapia behawioralna – skoncentrowana na nauce umiejętności społecznych i komunikacyjnych.
- Terapia integracji sensorycznej – pomoc w radzeniu sobie z nadwrażliwością na bodźce.
- Trening umiejętności społecznych – ćwiczenia wspierające budowanie relacji z innymi dziećmi.
2. Edukacja i wsparcie dla rodziców
Rodzice odgrywają kluczową rolę w terapii dziecka. Warto uczestniczyć w warsztatach i szkoleniach, które pomagają lepiej zrozumieć potrzeby dziecka i nauczyć się skutecznych strategii wspierających jego rozwój.
3. Adaptacja w przedszkolu i szkole
Autyzm u przedszkolaka wymaga indywidualnego podejścia w edukacji. Warto skorzystać z:
- Przedszkoli integracyjnych – które oferują wsparcie terapeutów.
- Indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych (IPET) – dostosowanych do potrzeb dziecka.
Podsumowanie
Wczesne rozpoznanie autyzmu i odpowiednia diagnoza to klucz do skutecznej terapii i wsparcia dziecka. Autyzm objawy u dzieci mogą być subtelne, dlatego warto zwracać uwagę na rozwój społeczny, komunikacyjny i sensoryczny dziecka. Diagnoza autyzmu ADOS-2 pozwala na precyzyjne określenie, czy dziecko znajduje się w spektrum, a odpowiednio dobrana terapia może znacząco poprawić jego funkcjonowanie.
Rodzice, którzy zauważają pierwsze objawy autyzmu, nie powinni zwlekać – warto skonsultować się ze specjalistą i rozpocząć proces diagnozy. Wczesna interwencja otwiera drogę do lepszej przyszłości i daje dziecku możliwość pełniejszego rozwoju.
